Strona główna » Patron

Chemik, fizyk, nauczyciel 
„Doskonałym ten tylko nazwać się może, kto w czerstwym i kształtnym ciele czyste nosi serce i niepokalaną ma duszę, kto ma zdolności społeczeństwu, w którym żyje przydatne.”
J. Śniadecki

 

Uczniowie naszej szkoły wybrali Jędrzeja Śniadeckiego na patrona szkoły. Uroczystości nadania imienia szkole odbyły się 24 września 1977 r.

 

Jędrzej Śniadecki – polski chemik, lekarz, biolog, popularyzator myśli oświeceniowej, żył w latach 1768-1838.

Urodził się w Żninie koło Gniezna, ukończył Wydział Lekarski Akademii Krakowskiej, później studiował w Padwie, gdzie uzyskał stopień doktora nauk medycznych i filozofii.

 W 1797 r. został mianowany profesorem chemii i farmacji na Wydziale Lekarskim Szkoły Głównej Wileńskiej, która w 1803 r. otrzymała rangę uniwersytetu.

 

Śniadecki był pierwszym profesorem prowadzącym wykłady z chemii w języku polskim i twórcą polskiej terminologii chemicznej.
W tym czasie prowadził również praktykę lekarską i był jednym z najbardziej cenionych medyków w Wilnie.

 

Jędrzej Śniadecki jest autorem pierwszego oryginalnego podręcznika chemii „Początki chemii” (1800), w którym przedstawił nowoczesny wykład chemii w języku polskim. Jego najważniejszym dziełem jest „Teoria jestestw organicznych”, w której sformułował własną teorię życia organicznego i uzasadniał, że zasadniczym czynnikiem życia jest energia słoneczna. Jako biolog twierdził, że podstawowy warunek życia stanowi związek organizmu ze środowiskiem, w którym realizuje się prawo przemiany materii.

 

Śniadecki trafnie zauważył, że tylko pewna ograniczona liczba pierwiastków wchodzi w skład żywej materii i że tylko te pierwiastki w postaci szczególnych połączeń chemicznych mogą stanowić to, co nazwał materią odżywczą. Jako lekarz Śniadecki zwracał uwagę na związek między wychowaniem umysłowym, moralnym i fizycznym, uważając jednocześnie, że wychowanie fizyczne powinno być fundamentem całego procesu wychowawczego. Program wychowania fizycznego rozpatrywał na tle rozwoju człowieka, rozpoczynając od jego poczęcia i życia płodowego, a kończąc na 25 roku życia.

 

Jędrzej Śniadecki był współzałożycielem Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego i wydawcą naukowego „Dziennika Chirurgii i Farmacji”, pozostawił sporo cennych rozpraw medycznych. Był autorem jednej z pierwszych w światowej literaturze lekarskiej rozprawy o reanimacji, pt. „O przypadkach pozornej śmierci i o sposobach przywracania tak odumarłych osób do życia”.

 

Jako uczony o wszechstronnych zainteresowaniach Śniadecki zajmował się także analizą meteorytu, który spadł w 1810 r. – w 1815 r. opublikował w Dzienniku Wileńskim pracę o meteorycznym żelazie rzeczyckim.

Jędrzej Śniadecki swoje poglądy opierał na podstawie ścisłego rozumowania, opartego na doświadczeniu. Jego pracownia chemiczna była wyposażona w ok. 2 tysiące przyrządów, z których wiele sam zbudował.
Największą zasługą Jędrzeja Śniadeckiego dla rozwoju chemii w Polsce było to, że została ona spopularyzowana przez niego od razu, jako nauka ścisła, kierowana aktualnymi nowoczesnymi ideami.

 

 Bibliografia:

• Górnicki B.: Jędrzej Śniadecki jako pediatra, Kraków 1950
• Sekowscy A. i S.: Poczet wielkich chemików, Warszawa 1976
• Wawrzyczek W.: Twórcy chemii, Warszawa 1959